તહેવારોની સિઝનમાં સામાન્ય માણસને મોટો ઝટકો, નેચરલ ગેસના ભાવમાં રેકોર્ડ વધારો

નવી દિલ્હી: તહેવારોની સિઝનમાં સામાન્ય જનતાને મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. કુદરતી ગેસની કિંમત 40 ટકા વધીને રેકોર્ડ ઉંચી સપાટીએ પહોંચી ગઈ છે. આ સાથે હવે એવું અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે મહિનાની પહેલી તારીખે યોજાનારી ભાવ સમીક્ષામાં એલપીજીના ભાવમાં પણ વધારો થઈ શકે છે. એટલું જ નહીં, હવે આની અસર CNG અને PNG ગ્રાહકો પર સ્પષ્ટપણે જોવા મળશે.

CNG-PNGના ભાવ વધશે!
આ વધારા બાદ હવે એવું અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે ઓક્ટોબરની શરૂઆતથી એલપીજીની કિંમતો વધી શકે છે. નોંધનીય છે કે 1 ઓક્ટોબરે યોજાનારી કિંમતોની સમીક્ષામાં કુદરતી ગેસના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. વાસ્તવમાં સરકાર દ્વારા દર 6 મહિને ભાવ નક્કી કરવામાં આવે છે. આ સમીક્ષા દર વર્ષે 1 એપ્રિલ અને 1 ઓક્ટોબરના રોજ કરવામાં આવે છે. હવે નેચરલ ગેસના ભાવમાં વધારા સાથે એવી અટકળો લગાવવામાં આવી રહી છે કે CNGની કિંમતમાં વધારો થઈ શકે છે.

ઓઈલ મિનિસ્ટ્રીના પેટ્રોલિયમ પ્લાનિંગ એન્ડ એનાલિસિસ સેલના આદેશ મુજબ જૂના ક્ષેત્રોમાંથી ઉત્પાદિત ગેસ માટે ચૂકવવામાં આવતો દર, જે દેશમાં ઉત્પાદિત તમામ ગેસના લગભગ બે તૃતીયાંશ હિસ્સો ધરાવે છે, વર્તમાન યુએસ $6.1થી વધારીને US$8.57 પ્રતિ મિલિયન બ્રિટિશ થર્મલ યુનિટ કરવામાં આવ્યો છે.

રિલાયન્સે પણ ગેસના ભાવમાં વધારો કર્યો
આ સાથે જ રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લિમિટેડ અને તેની સહયોગી BP Plc દ્વારા સંચાલિત KG બેસિનમાં ડીપસી ડી6 બ્લોક જેવા કઠિન અને નવા ક્ષેત્રોમાંથી ગેસની કિંમત US$9.92થી US$12.6 પ્રતિ mmBtu સુધી વધી છે. પ્રશાસિત/નિયમિત વિસ્તારો (જેમ કે મુંબઈના દરિયાકાંઠે ONGCના બેસિન વિસ્તાર) અને મુક્ત બજાર વિસ્તારો (કેજી બેસિન જેવા) માટે આ સૌથી વધુ દર છે.

એપ્રિલ 2019 પછી દરોમાં આ ત્રીજો વધારો છે. ગેસનો ઉપયોગ ખાતર બનાવવા તેમજ વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે થાય છે. તેને સીએનજીમાં પણ રૂપાંતરિત કરવામાં આવે છે અને ઘરેલું રસોડામાં રસોઈ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. કિંમતોમાં તીવ્ર વધારો હવે CNG અને પાઇપ્ડ નેચરલ ગેસ (PNG)ના ભાવમાં તીવ્ર વધારો તરફ દોરી જશે, જે છેલ્લા એક વર્ષમાં 70 ટકાથી વધુ વધ્યા છે.

ગેસના ભાવથી ફુગાવો વધી શકે છે
યુ.એસ., કેનેડા અને રશિયા જેવા ગેસ સરપ્લસ દેશોમાં એક વર્ષના એક ક્વાર્ટરના અંતરાલ સાથે જાહેર કરાયેલા દરોના આધારે સરકાર 1 એપ્રિલ અને 1 ઓક્ટોબરના રોજ દર છ મહિને ગેસની કિંમત નક્કી કરે છે. તેથી 1 ઓક્ટોબરથી 31 માર્ચ સુધીની કિંમત જુલાઈ 2021 થી જૂન 2022 સુધીની સરેરાશ કિંમત પર આધારિત છે.

ગેસના ઊંચા ભાવો સંભવિતપણે વધુ ફુગાવા તરફ દોરી શકે છે, જે છેલ્લા આઠ મહિનાથી આરબીઆઈ માટે રાહતરૂપ છે, સરકારે ભાવ નિર્ધારણ ફોર્મ્યુલાની સમીક્ષા કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરી છે. પૂર્વ આયોજન પંચના સભ્ય કિરીટ એસ પરીખની આગેવાની હેઠળની સમિતિને સપ્ટેમ્બરના અંત સુધીમાં ગ્રાહકને વાજબી કિંમત સૂચવવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ રિપોર્ટમાં વિલંબ થઈ રહ્યો છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, સરકારે 2014માં ગેસ સરપ્લસ દેશોમાં ભાવનો ઉપયોગ સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત ગેસ માટે ફોર્મ્યુલા પર પહોંચવા માટે કર્યો હતો. આ ફોર્મ્યુલા મુજબના દર માર્ચ 2022 સુધી નીચા હતા અને અમુક સમયે ઉત્પાદન ખર્ચ કરતાં પણ ઓછા હતા, પરંતુ ત્યાર બાદ ભાવમાં તીવ્ર વધારો થયો હતો, જે રશિયાના યુક્રેન પરના યુદ્ધના પગલે વૈશ્વિક દરોમાં વધારો દર્શાવે છે.

જૂના ક્ષેત્રોમાંથી ગેસનો ભાવ જે મુખ્યત્વે ONGC અને ઓઈલ ઈન્ડિયા લિમિટેડ જેવા સરકારી માલિકીના ઉત્પાદકોના છે તે 1 એપ્રિલ બમણાથી વધુ વધીને USD 6.1 પ્રતિ mmBtu થઈ ગયો હતો. મહત્વનું છે કે, સરકાર પ્રાઇમરી એનર્જી બાસ્કેટમાં કુદરતી ગેસનો હિસ્સો વર્તમાન 6.7 ટકાથી વધારીને 2030 સુધીમાં 15 ટકા કરવા માંગે છે.