શોર્ટ-સેલિંગ કરનારા વિદેશી રોકાણકારો સામે SEBI સતર્ક

72501472 સુગાતા ઘોષ/રીના ઝકરિયા

I am Gujarat

મુંબઈ:કેટલાક ફોરેન પોર્ટફોલિયો ઇન્વેસ્ટર્સ (FPIs)એ શેર્સમાં શોર્ટ-સેલિંગ કર્યું છે. એટલે કે તેમણે રોકાણ ન કર્યું હોય તેવા શેર્સ વેચ્યા છે. સેબીએ તાજેતરમાં કસ્ટોડિયન્સને આ પ્રકારના ટ્રાન્ઝેક્શન્સ અંગે ચેતવણી આપી હતી. સેબીએ વિદેશી અને સ્થાનિક કસ્ટોડિયન્સને ઇ-મેઇલ દ્વારા નિયમન સંબંધી માર્ગરેખાનું પાલન કરવા જણાવ્યું હતું, જે FPIsને ભારતીય બજારમાં શોર્ટ-સેલિંગની મંજૂરી આપતી નથી.

સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર “ચકાસણી વખતે સેબીને આવા કેટલાક ટ્રેડની જાણ થઈ હોય એવું બની શકે. જોકે, આ પ્રવૃત્તિ વ્યાપક પ્રમાણમાં થઈ નથી.” સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, FPI કોઈ શેર (T+2 સેટલમેન્ટ સિસ્ટમ હેઠળ) સોમવારે ખરીદે અને શેર ડિમેટ ખાતામાં આવે એ પહેલાં મંગળવારે વેચે તો તેને આ પ્રકારનો શોર્ટ-સેલિંગ ટ્રેડ કહેવાય.

સેબીએ 5 નવેમ્બરે FPIs અને નિર્ધારિત ડિપોઝિટરી પાર્ટિસિપન્ટ્સ અંગે માર્ગરેખા જારી કરી હતી. માર્ગરેખામાં જણાવ્યા અનુસાર “FPIsને ભારતીય બજારમાં શોર્ટ-સેલ કરવાની મંજૂરી નથી. ઉપરાંત, શેર ખાતામાં ન આવે ત્યાં સુધી FPIsને શેરના વેચાણની મંજૂરી નથી. તેઓ માત્ર સેટલમેન્ટ પછી જ શેર વેચી શકે.”

લગભગ દાયકા પહેલાં દાખલ કરાયેલી SLB પદ્ધતિમાં FPIsને ઉછીના લીધેલા શેર્સ વેચવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. એ પહેલાં બધાં સ્વરૂપમાં શોર્ટ-સેલિંગને પરવાનગી ન હતી. બજારના સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, “અગાઉ કેટલાક કસ્ટોડિયન્સે નિયમનું આક્રમક અર્થઘટન કરી શેર ખાતામાં આવે એ પહેલાં જ તેનું શોર્ટ-સેલિંગ કર્યું હતું.”

FPIs શેરની ખરીદી અને વેચાણનો સોદો સાથે કરે તો કસ્ટોડિયને ટ્રાન્ઝેક્શન્સની અલગ અલગ માહિતી આપવી જોઈએ. એનો અર્થ એ થયો કે, વિદેશી રોકાણકારોને સ્થાનિક ટ્રેડર્સની જેમ ઇન્ટ્રા-ડે ટ્રેડ સુલટાવવાની મંજૂરી નથી.

તાજેતરની માર્ગરેખા પ્રમાણે FPIsને હજુ લિસ્ટ નહીં થયેલા અને ભવિષ્યમાં લિસ્ટ થનારા (IPO, FPO, રાઇટ્સ ઇશ્યૂ, પ્રાઇવેટ પ્લેસમેન્ટ અથવા મર્જર કે ડિમર્જરને કારણે મળેલા શેર્સ) શેર્સને ખરીદવા FPIsને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. એક FPI કે ઇન્વેસ્ટર ગ્રૂપ માટે દરેક કંપનીના ઇક્વિટી શેર્સની ખરીદી કંપનીની કુલ ભરપાઈ મૂડીના10 ટકા પૂરતી મર્યાદિત રાખવામાં આવી છે.