એપશહેર

યોગ્ય છે માહિતી વિભાગનો આ નિર્ણય? રાજ્યમાં 10 લોકોના RTI કરવા પર મૂક્યો આજીવન પ્રતિબંધ

RTI એક્ટ હેઠળ નાગરિક સરકાર અથવા તો તંત્ર પાસેથી માહિતી મેળવવાનો અધિકાર ધરાવે છે. પરંતુ ગુજરાત માહિતી આયોગ તરફથી 10 લોકોના RTI કરવા પર આજીવન પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આયોગે આ આદેશ આપવા પાછળ વિવિધ કારણો આપ્યા છે, જેમાં અવારનવાર એકનો એક પ્રશ્ન પૂછવો, બદલો લેવાના હેતુથી RTI કરવી વગેરે સામેલ છે.

Authored byPaul John | Edited byZakiya Vaniya | TNN 9 Aug 2022, 8:51 am

હાઈલાઈટ્સ:

  • RTI એક્ટ હેઠળ નાગરિકોને મળે છે માહિતી મેળવવાનો અધિકાર.
  • ગુજરાતમાં માહિતી વિભાગે 10 લોકો પર મૂક્યો આજીવન પ્રતિબંધ.
  • શું આ પ્રકારે પ્રતિબંધ મૂકવો યોગ્ય છે? શું કહી રહ્યા છે નિષ્ણાંત?
હાઈલાઈટ ટેક્સ્ટ
I am Gujarat GIC
ગુજરાત માહિતી આયોગ

અમદાવાદ- પાછલા 18 મહિનાઓમાં ગુજરાત રાજ્યના માહિતી વિભાગ(Gujarat Information Commission) તરફથી 10 લોકોના RTI કરવા પર કાયમી પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ 10 લોકો હવે ક્યારેય કોઈ પણ જાણકારી મેળવવા માટે RTI કરી શકશે નહીં. પ્રતિબંધ મૂકવા પાછળ ‘એક કરતા વધારે પ્રશ્નો ફાઈલ કરવા’, ‘વિવાદાસ્પદ હોવું’, ‘RTI એક્ટનો ઉપયોગ સરકારી અધિકારીઓને પરેશાન કરવા માટે કરવો’ વગેરે જેવા કારણો વિભાગ તરફથી આપવામાં આવ્યા છે.
'એજી તારા આંગણિયા પૂછીને…' વેંકૈયા નાયડુના વિદાય સમારંભમાં પુરુષોત્તમ રૂપાલાએ શું કહ્યું? જુઓ Video
ભારતના પ્રથમ ચીફ ઈન્ફર્મેશન કમિશનર જેમણે 2005થી 2010 દરમિયાન સેવા આપી છે, તેમણે અમારા સહયોગી ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાને જણાવ્યું કે, આ પ્રકારના ઓર્ડર માત્ર વિવાદાસ્પદ જ નહીં સંપૂર્ણપણે ગેરકાયદેસર પણ છે. ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં માહિતી વિભાગના આ આદેશને પડકારી શકાય છે. RTI કરનાર એક નાગરિકને આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ગુજરાત માહિતી વિભાગ કમિશન સમક્ષ નિવેદન કરવાના નાગરિકના અધિકારને પાછો લે છે.
આટલુ જ નહીં, માહિતી વિભાગ તરફથી પેટલાદમાં રહેતા હિતેષ પટેલ અને તેમની પત્નીને 5000 રુપિયા દંડ પણ ફટાકારવામાં આવ્યો છે. હિતેષ અને તેમના પત્નીએ પોતે જે સોસાયટીમાં રહે છે તેને લગતી માહિતી મેળવવા માટે 13 RTI ફાઈલ કરી હતી. RTI માટે હેલ્પલાઈન ચલાવતા તેમજ RTIની અરજીઓ અને પ્રતિક્રિયાઓનો અભ્યાસ કરતા NGO માહિતી અધિકાર ગુજરાત પહેલ દ્વારા આ 10 કેસનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યુ હતું. ઈનફર્મેશન કમિશનર દ્વારા જે તે અધિકારીઓને સૂચના આપવામાં આવી છે કે આ લોકોને કોઈ પણ માહિતી પૂરી પાડવામાં ન આવે.

અમિતા મિશ્રા ગાંધીનગરના પેઠાપુરની એક શાળાના શિક્ષક છે. તેમણે જ્યારે પોતાની સર્વિસ બુક અને પગારની માહિતીની કોપી માંગી તો તેમના પર પ્રતિબંધ મૂકી દેવામાં આવ્યો. કમિશનર કે.એમ.અધવર્યુએ જિલ્લા શિક્ષણ કચેરી તેમજ સર્વ વિદ્યાલય કડીને આદેશ આપ્યો કે, અમિતા મિશ્રાની કોઈ પણ અરજી પર હવે જવાબ આપવાનો નહીં. શાળા પ્રશાસનની ફરિયાદ હતી કે અમિતાએ આરટીઆઈની પ્રતિ પૃષ્ઠ બે રુપિયા ફી ભરી નહોતી અને એક જ પ્રશ્ન ફરી પૂછ્યો હતો.

નિયમથી વિરુદ્ધ ટ્યૂશન થકી કમાણી કરી રહ્યા છે સ્કૂલના શિક્ષકો, આવા 104 નામની યાદી મુખ્યમંત્રીને મોકલવામાં આવી
મોડાસાના કસબાની એક શાળાના કર્મચારી સત્તાર મજીદ ખલિફાએ જ્યારે પોતાની સંસ્થા વિશે પ્રશ્નો પૂછવાની શરુઆત કરી તો તેમના પર પ્રતિબંધ મૂકી દીધો. ઈન્ફર્મેશન કમિશનરની નોંધ અનુસાર, સત્તાર મજીદ ખલિફા આરટીઆઈ ફાઈલ કરીને શાળા સામે બદલવો લેવા માંગે છે. આ સિવાય આદેશમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, અરજીકર્તાએ પબ્લિક ઈન્ફર્મેશન ઓફિસર પર આરોપ મૂક્યા છે. ઈન્ફર્મેશન કમિશનર દિલિપ ઠાકરે ભાવનગરમાં રહેતા ચિંતન મકવાણા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.

ચિંતન મકવાણાએ ભાવનગરની મુખ્ય જિલ્લા સ્વાસ્થ્ય કચેરીને લગતી માહિતી માંગી હતી અને સાથે જ સીસીટીવી ફૂટેજની પણ માંગ કરી હતી. ચિંતન મકવાણાના પત્ની જેસરમાં સ્વાસ્થ્ય વિભાગમાં ક્લાસ 3 કર્મચારી છે અને તેઓ સરકારી કર્મચારીઓને સરકારી ક્વાર્ટરમાં મકાનની ફાળવણી કરવાના નિયમો વિશે જાણવા માંગતા હતા. ચિંતન મકવાણા અને પત્ની અને સાસુ પર પાંચ વર્ષ માટે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે અને કારણ નોંધવામાં આવ્યું છે કે આ અરજી બદલો લેવાના ઈરાદાથી કરવામાં આવી છે.

CM ભૂપેન્દ્ર પટેલે અમદાવાદ, સુરત અને ભાવનગર સહિત 7 TP સ્કીમને આપી મંજૂરી
MAGPના પંક્તિ જોગ જણાવે છે કે, આ 10 ઓર્ડરનો ઉંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો તો સામે આવ્યું કે, ગુજરાતના ઈન્ફર્મેશન કમિશનરોએ અન્ય કોર્ટના તેમજ સુપ્રીમ કોર્ટના અમુક ચુકાદાઓને ધ્યાનમાં રાખીને આ પ્રતિબંધ મૂક્યા છે, પરંતુ તેમણે તે કેસના અને આ લોકોના સંદર્ભનો અંતર સમજવાનો પ્રયત્ન નથી કર્યો. અહીં રસપ્રદ બાબત એ છે કે આ જ વર્ષે 18મી જૂનના રોજ ગુજરાતના ગૃહ વિભાગ તરફથી એક RTIના જવાબમાં કહેવામાં આવ્યુ હતું કે, આરટીઆઈ અરજીકર્તાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો અથવા બ્લેકલિસ્ટ કરવાનો કોઈ નિયમ નથી.

વજાહત હબીબુલ્લાહ જણાવે છે કે, કોઈ પણ નાગરિક માટે ઈન્ફર્મેશન કમિશન એ અંતિમ સહારો હોય છે. કમિશન એવા ઓર્ડર કેવી રીતે આપી શકે જે નિયમો વિરુદ્ધ હોય? ઈન્ફર્મેશન કમિશનરોને પણ નવા લૉ શોધવાનો અધિકાર નથી. RTI એક્ટ એટલો પણ મુશ્કેલ નથી કે સમજી ના શકાય.
લેખક વિશે
Paul John
Paul John is special correspondent at The Times of India, Ahmedabad and reports on urban infrastructure, RTI and taxation related issues. His enjoys doing human interest stories and going to rural areas and reporting on issues affecting people there.... વધુ વાંચો

Read Next Story