એપશહેર

‘RTI અરજદારો પર પ્રતિબંધ ના મૂકી શકાય, આ અધિકાર તો સુપ્રીમ કોર્ટ પાસે પણ નથી’, ગુજરાત માહિતી આયોગની થઈ ટીકા

ભારતના પ્રથમ અને પૂર્વ ચીફ ઈન્ફર્મેશન કમિશનર વજાહત હબીબુલ્લાહે શુક્રવારના રોજ એક વેબિનાર દરમિયાન ગુજરાતના માહિતી આયોગના એક નિર્ણયની ટીકા કરી હતી. ઉલ્લેખનીય છે કે આયોદ દ્વારા આરટીઆઈ કરનારા 10 લોકો પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આ નિર્ણયને બિનસંવૈધાનિક જણાવવામાં આવી રહ્યો છે. આ 10 લોકો પૈકી 9 પર આજીવન પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.

Edited byZakiya Vaniya | TNN 27 Aug 2022, 8:35 am
I am Gujarat RTI Act
ગુજરાત માહિતી આયોગે 10 લોકો પર મૂક્યો છે પ્રતિબંધ

અમદાવાદ- ભારતના પૂર્વ ચીફ ઈન્ફર્મેશન કમિશનર વજાહત હબીબુલ્લાહએ શુક્રવારના રોજ RTI બાબતે એક મહત્વની ટિપ્પણી કરી છે. તેમણે જણાવ્યું કે, માહિતીનો અધિકાર એ નાગરિકનો બંધારણીય અધિકાર છે અને ઈન્ફર્મેશન કમિશન્સ(IC)એ અર્ધ ન્યાયિક સંસ્થાઓ છે, અને તેમની પાસે લોકોને રાઈટ ટુ ઈન્ફર્મેશન એક્ટ અંતર્ગત માહિતી મેળવવા પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો કોઈ અધિકાર નથી. ઉલ્લેખનીય છે કે થોડા સમય પહેલા જ ગુજરાતના અમુક લોકો પર આ અધિકાર હેઠળ માહિતી માંગવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.

યોગ્ય છે માહિતી વિભાગનો આ નિર્ણય? રાજ્યમાં 10 લોકોના RTI કરવા પર મૂક્યો આજીવન પ્રતિબંધ
National Campaign for People’s Right to Information(NCPRI) તેમજ માહિતી અધિકાર ગુજરાત પહેલ(MAGP) દ્વારા શુક્રવારના રોજ એક વેબિનારનું આયોજન કરવામાં આવ્યુ હતું. આ વેબિનારમાં ઈન્ફર્મેશન કમિશન દ્વારા RTIના અરજીકર્તાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવા બાબતે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ વાતચીત દરમિયાન ભારતના પ્રથમ ચીફ ઈન્ફર્મેશન ઓફિસર વજાહત હબીબુલ્લાહે જણાવ્યું કે, RTI દેશના પ્રત્યેક નાગરિકનો બંધારણીય અધિકાર છે. શું ઈન્ફર્મેશન કમિશન પાસે આ એક્ટ અંતર્ગત માહિતી માંગતા લોકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો અધિકાર છે ખરો? આ સત્તા દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત સુપ્રીમ કોર્ટ પાસે પણ નથી. અને ઈન્ફર્મેશન કમિશન તો અદાલત પણ નથી, એ માત્ર અર્ધ-ન્યાયિક સંસ્થા છે.

આ સિવાય તેમણે જણાવ્યું કે, RTI એક્ટના સેક્શન 4 અનુસાર, સરકારે સ્વૈચ્છિક ધોરણે તમામ માહિતી નાગરિકો માટે ઉપલબ્ધ કરવી જોઈએ. આ પ્રકારે અરજીકર્તાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવો એ એક પ્રકારની મૂર્ખતા છે. નાગરિકોને કઈ માહિતી શેર ના કરી શકાય તે બાબતે RTI એક્ટમાં પૂરતી ચોખવટ કરવામાં આવી છે. તે સિવાયની જે પણ માહિતી નાગરિકને જોઈતી હોય તે આપવા માટે સરકાર બંધાયેલી છે.

'ભારતમાલા' પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત ગાંધીનગર-દહેગામ તાલુકાની 690 હેક્ટર જમીન સંપાદિત કરવામાં આવી
NCPRIના કો-કન્વીનર અંજલી ભારદ્વાજે જણાવ્યું કે, વિવિધ કારણો દર્શાવીને કમિશન દ્વારા અમુક અરજીકર્તાઓને બ્લેક લિસ્ટમાં નાખી દીધા છે. કમિશન દ્વારા એક કારણ એવું પણ આપવામાં આવ્યું છે કે અરજી અર્થહીન છે. પરંતુ જે બાબત એક વ્યક્તિ માટે અર્થહીન હોય તે બની શકે કે અરજીકર્તા માટે જીવન અને મરણનો પ્રશ્ન ધરાવતી હોય. દર વર્ષે 60 લાખ લોકો RTI દાખલ કરતા હોય છે અને મોટાભાગના અરજીકર્તા દેશના સામાન્ય નાગરિક હોય છે જે કાયદાનો ઉપયોગ કરીને જરૂરી માહિતી મેળવવા માંગે છે, જેમ કે પેન્શન, રેશન, દવાઓ વગેરે. અમારા સંશોધન અનુસાર માત્ર 1 ટકા અરજીઓ એવી હોય છે જે જોઈને કહી શકાય કે આ અર્થહીન છે.

MAGPના પંક્તિ જોગ જણાવે છે કે, અત્યાર સુધી ગુજરાતમાં 10 લોકો પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આમાંથી 9 લોકો જીવનમાં ક્યારેય RTI ફાઈલ નહીં કરી શકે, જ્યારે એક વ્યક્તિ પર 5 વર્ષનો પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આ માટે વિવિધ કારણો આપવામાં આવ્યા છે, જેમ કે માંગવામાં આવેલી માહિતી જનહિતમાં નથી, અરજીકર્તા સુનાવણી દરમિયાન દુર્વ્યવહાર કરે છે, માહિતી મેળવવા પાછળનો ઈરાદો યોગ્ય નથી, વગેરે.

Read Next Story