એપશહેર

ગુજરાતમાં અહીં રામ કથામાં ભગવાન રામનું નહીં, રાવણનું કરવામાં આવે છે વર્ણન

કુંકણાની કથા એ સાથે શરૂ થાય છે કે કેવી રીતે એક વિકલાંગ રાવણ દસ માથાવાળો શક્તિશાળી લંકા સમ્રાટ બની ગયો. કુંકણા ભાષામાં રામ કથા એડિટ કરનારા ડાહ્યા વાઢુએ જણાવ્યું હતું કે, કુંકણા રામ કથામાં રાવણ મુખ્ય પાત્ર છે અને કથાની શરૂઆત તેના વર્ણનથી થાય છે. તેણે કેવી રીતે નવ માથા મેળવ્યા અને કેવી રીતે તેણે લગ્ન કર્યા હતા.

Authored byYagnesh Bharat Mehta | Edited byચિંતન રામી | TNN 5 Oct 2022, 7:10 pm

હાઈલાઈટ્સ:

  • રાવણનો તેના ભાઈઓ દ્વારા ઉપહાસ કરવામાં આવે છે જેમણે તેને ઘર છોડવાની ફરજ પાડી હતી તે સાથે કથાની શરૂઆત થાય છે
  • કુંકણા જનજાતિ પર વિવિધ અભ્યાસ પ્રોજેક્ટ્સ પર પણ કામ કરનાર વાઢુએ દેવનાગરી અને ગુજરાતી લિપિમાં રામ કથા વિકસાવી છે
  • અન્ય 28 આદિવાસી ભાષાઓની જેમ કુંકણામાં મૌખિક પરંપરા છે અને તેની પાસે સમર્પિત લિપિ નથી
હાઈલાઈટ ટેક્સ્ટ
I am Gujarat ram katha
તસ્વીર પ્રતિકાત્મક છે
રામકથામાં ભગવાન શ્રીરામના જીવન અને તેના કાર્યનું વર્ણન કરવામાં આવે છે. પરંતુ કુંકણા ભાષા બોલનારાઓની રામ કથા ભગવાન રામની નહીં પરંતુ આ કથા રાવણ વિશે હોય છે! તેની શરૂઆ યુવા રાવણને કેન્દ્રમાં રાખીને થાય છે અને પછી રાવણના જીવનની આસપાસની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ ઘટનાઓના વર્ણન સાથે તે આગળ વધે છે. કુંકણાની કથા એ સાથે શરૂ થાય છે કે કેવી રીતે એક વિકલાંગ રાવણ દસ માથાવાળો શક્તિશાળી લંકા સમ્રાટ બની ગયો. કુંકણા ભાષામાં રામ કથા એડિટ કરનારા ડાહ્યા વાઢુએ જણાવ્યું હતું કે, કુંકણા રામ કથામાં રાવણ મુખ્ય પાત્ર છે અને કથાની શરૂઆત તેના વર્ણનથી થાય છે. તેણે કેવી રીતે નવ માથા મેળવ્યા અને કેવી રીતે તેણે લગ્ન કર્યા હતા.
રાવણનો તેના ભાઈઓ દ્વારા ઉપહાસ કરવામાં આવે છે જેમણે તેને ઘર છોડવાની ફરજ પાડી હતી તે સાથે કથાની શરૂઆત થાય છે. તેમના અપમાનથી નારાજ થઈને રાવણે ભગવાન શિવના આશીર્વાદ મેળવવા માટે તેની તપસ્યા શરૂ કરી. રાવણની વર્ષોની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવ તેને મંદિરમાં લઈ જાય છે. જોકે, ભગવાન શિવ રાવણને એક ચોક્કસ ઓરડામાં પ્રવેશ ન કરવાનું કહે છે. જો કે, ભગવાન શિવની ગેરહાજરીમાં રાવણ ઓરડામાં પ્રવેશ્યો અને તેમાં અમૃત જોયું. તેણે તેમાંથી થોડું અમૃત પીધું જેનાથી તેને નવ વધારાના માથા મળ્યા હતા.

કુંકણા જનજાતિ પર વિવિધ અભ્યાસ પ્રોજેક્ટ્સ પર પણ કામ કરનાર વાઢુએ દેવનાગરી અને ગુજરાતી લિપિમાં રામ કથા વિકસાવી છે. અન્ય 28 આદિવાસી ભાષાઓની જેમ કુંકણામાં મૌખિક પરંપરા છે અને તેની પાસે સમર્પિત લિપિ નથી. સંશોધકો સમજાવે છે કે આદિવાસી લોકો દ્વારા રામાયણને તેમના જીવન અનુસાર વધુ વાસ્તવિક બનાવવા માટે તેમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો હતો. રાજપીપળાની બિરસા મુંડા ટ્રાઈબલ યુનિવર્સિટીના વાઈસ ચાન્સેલર ડોક્ટર મધુકર પડવીએ જણાવ્યું હતું કે, કુંકણા અને વારલી આદિવાસી સમુદાયોની રામ કથાઓને લોકવાયકા તરીકે મૂલવવી જોઈએ. વાર્તામાં કરવામાં આવેલા ફેરફારો આદિવાસી લોકોની માન્યતાઓ સાથે સંબંધિત છે. તે મૌખિક પરંપરા તરીકે પેઢીઓથી પસાર થઈ છે.

ભૂતકાળમાં સાત દિવસ સુધી રામાયણની કથા ચાલતી હતી અને તે લોકોના મનોરંજનનો મુખ્ય સ્ત્રોત હતો. વક્તાઓ કાંસાની થાળી, મીણ અને પાતળી હોલો વાંસની લાકડીમાંથી બનાવેલા સ્વદેશી સંગીતના વાદ્ય પર વગાડતા કવિતાની ‘છંદ’ પેટર્નમાં ગીતો ગાય છે. વાઢુએ જણાવ્યું હતું કે, હવે મનોરંજનના અનેક માધ્યમો ઉપલબ્ધ છે અને વર્ષમાં માત્ર થોડા જ પ્રદર્શન થાય છે. વિવિધ રસપ્રદ પાસાઓ પૈકી, લક્ષ્મણ ઘણા પરાક્રમી કાર્યો પણ કરે છે. આખી રામ કથા એ પાસા પર આધારિત છે કે રાવણ તેની યુવાવસ્થામાં વિકલાંગ તરીકે તેની મજાક અને સતામણી કર્યા પછી શક્તિશાળી બન્યા પછી જ દુષ્ટ બન્યો હતો.

રામ કથાની જેમ આદિવાસી ભાષાઓમાં પણ વિવિધ રસપ્રદ કથાઓ વર્ણવવામાં આવી છે. કથા રામાયણથી વિપરીત અન્ય વિવિધ મહાકાવ્ય પાત્રોને મહત્વ આપે છે, તેમ બારડોલીની પીઆરબી આર્ટસ અને પીજીઆર કોમર્સ કોલેજના આચાર્ય ડો વિક્રમ ચૌધરીએ સમજાવ્યું હતું.
લેખક વિશે
Yagnesh Bharat Mehta
Yagnesh Mehta is principal correspondent at The Times of India, Surat and reports on crime, politics and health related issues. He has reported on major events that affected Surat in recent years, like the floods in 2006 and bird flu outbreak in Navapur in 2005. He has also covered child labour issues in industries of Surat and on RTI. Painting and rock-climbing are his favourite leisure activities.... વધુ વાંચો

Read Next Story