એપશહેર

અકબરના સમયમાં હતા 10 હજાર ચિત્તા, દેશ આઝાદ થયો ત્યા સુધીમાં સંપૂર્ણ ચિત્તા પ્રજાતિ લુપ્ત થઈ ગઈ

ભારતમાં મોટા પ્રમાણમાં ચિત્તા સદીઓથી જોવા મળ્યા છે. વર્ષ 1556થી 1605 સુધી શાસન કરનાર મુઘલ બાદશાહ અકબરના સમયમાં ભારતમાં 10 હજારથી વધારે ચિત્તા હતા. અકબર પણ શિકાર માટે ચિત્તાનો ઉપયોગ કરતો હતો. તેના દીકરા જહાંગીરે ચિત્તાની મદદથી 400થી વધારે હરણોનો શિકાર કરેલો. વર્ષ 1900 બાદ તો ભારતમાં ચિત્તાની સંખ્યા એટલી હદ સુધી ઘટી ગઈ કે રાજા મહારાજાઓએ 200 જેટલા ચિત્તાની વિદેશમાંથી આયાત કર્યાં હતા.

I am Gujarat 17 Sep 2022, 11:13 pm

હાઈલાઈટ્સ:

  • સરકારે વર્ષ 1952માં સત્તાવાર રીતે દેશમાંથી ચિત્તા વિલુપ્ત થઈ ગયાની જાહેરાત કરી
  • રાજા-મહાજાઓ ચિત્તાને પાળવાનો ભારે શોખ ધરાવતા
  • વર્ષ 1947-48માં છેલ્લા ચિત્તાનો વધ થયેલો
હાઈલાઈટ ટેક્સ્ટ
I am Gujarat Wild Animal
ભારતમાં ચિત્તાની પ્રજાતિ લૂપ્ત થઈ ગઈ છે
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તેમના જન્મ દિવસ નિમિત્તે નીમીબિયાથી લાવવામાં આવેલા 8 ચિત્તાને કૂનો નેશનલ પાર્કમાં છોડ્યાં. એક સમયે ચિત્તાઓના રહેઠાણ તરીકે ઓળખ ધરાવતા ભારતમાં આઝાદીના સમય સુધીમાં ચિત્તાની સંપૂર્ણ પ્રજાતિનો નાશ થઈ ગયો. અકબરના સમયમાં ભારતમાં 10 હજારથી વધારે ચિત્તા હતા, જોકે વર્ષ 1947માં ભારતના અંતિમ ત્રણ ચિત્તાનો શિકાર મધ્ય પ્રદેશના કોરિયા રજવાડાના મહારાજા રામાનુજ પ્રતાપ સિંહ દેવે કર્યો હતો. ત્યારબાદથી ભારતમાં ચિત્તા પ્રજાતિ ખતમ થઈ ગઈ. હવે પ્રશ્ન એ ઉપસ્થિત થાય છે કે ભારતમાં આટલી મોટી સંખ્યામાં ચિત્તા હતા તો તેનો સર્વનાશ કેવી રીતે થઈ ગયો.
રાજા મહારાજાના સમયે ચિત્તાની શું સ્થિતિ હતી
ભારતમાં મોટા પ્રમાણમાં ચિત્તા સદીઓથી જોવા મળ્યા છે. વર્ષ 1556થી 1605 સુધી શાસન કરનાર મુઘલ બાદશાહ અકબરના સમયમાં ભારતમાં 10 હજારથી વધારે ચિત્તા હતા. અકબર પણ શિકાર માટે ચિત્તાનો ઉપયોગ કરતો હતો. તેના દીકરા જહાંગીરે ચિત્તાની મદદથી 400થી વધારે હરણોનો શિકાર કરેલો. મોઘલ ઉપરાંત ભારતના સેંકડો દેશી રજવાડાના રાજા-મહારાજા ચિત્તાને કેદ કરીને રાખતા અને શિકાર માટે ઉપયોગ કરતાં. ટૂંકમાં તે કુતરા, બિલાડી, ગાય જેવા પાલતુ પશુની માફક ચિત્તાને પણ રાખવાની એક પ્રથા અને મોભો બની ગયો હતો. આ સમય દરમિયાન અસંખ્ય ચિત્તાનો શિકાર થયેલો. અંગ્રેજોના શાસનમાં પણ ચિત્તાનો શિકાર કરવાનું ચલણ રહ્યું. વર્ષ 1900 બાદ તો ભારતમાં ચિત્તાની સંખ્યા એટલી હદ સુધી ઘટી ગઈ કે રાજા મહારાજાઓએ 200 જેટલા ચિત્તાની વિદેશમાંથી આયાત કર્યાં હતા.

વર્ષ 47-48માં છેલ્લા ચિંતાનો શિકાર થયો

આ વાત વર્ષ 1947-48ના સમયની છે કે જ્યારે ભારતે અંગ્રેજો પાસેથી સ્વતંત્રતા મેળવી હતી. આ સમયે મધ્ય પ્રદેશના કોરિયા રિયાસત (વર્તમાન છત્તીસગઢ)ના મહારાજા રામાનુજ પ્રતાપ સિંહ દેવે ત્રણ ચિત્તાનો શિકાર કર્યો હતો. ત્યારબાદ ભારતમાં ચિત્તા જોવા મળ્યા નથી. ભારત સરકારે વર્ષ 1952માં સત્તાવાર રીતે દેશમાંથી ચિત્તા વિલુપ્ત થઈ ગયાની જાહેરાત કરી હતી.

ચિત્તાની આ વિશેષતા પણ જાણો
  • ચિત્તો પ્રતિ કલાક 120 કિમી ઝડપથી દોડે છે
  • ચિત્તો પ્રત્યેક સેકન્ડમાં ચાર છલાંગ લગાવી શકે છે. ખૂબ ઝડપથી ચિત્તો દોડતો હોય ત્યારે 23 ફૂટ એટલે કે સાત મીટર લાંબી છલાંગ લગાવી શકે છે
  • વર્તમાન સમયમાં સમગ્ર વિશ્વમાં ફક્ત 7000 ચિત્તા જીવિત છે, આ પૈકી 4500 ચિત્તા એકલા દક્ષિણ આફ્રિકામાં છે
  • ચિત્તો તેની મહત્તમ ઝડપ એક મિનિટ સુધી જ રાખી શકે છે. તે પોતીની સૌથી વધુ ઝડપ ફક્ત 450 મીટર અંતર સુધી જ રાખી શકે છે.

Read Next Story