ચીનને ઘેરવાની તૈયારી, AUKUS અને QUADના કનેક્શનને સમજો

નવી દિલ્હી: ચીનના વધતા સામ્રાજ્યને રોકવા માટે ઓસ્ટ્રેલિયા, યુકે અને અમેરિકા વચ્ચે ઓક્સ (AUKUS) એક નવું સંગઠન બન્યું છે. સવાલ એ પણ ઊભો થઈ રહ્યો છે કે, જ્યારે ક્વાડ છે તો પછી આની જરૂર શું છે અને છે તો પણ ભારત તેમાં કેમ નથી? શું આ સંગઠન પછી ક્વાડ નબળું થઈ જશે? હાલ એવું નજર તો નથી આવી રહ્યું અને ચીનને ચારે તરફથી ઘેરવાની તૈયારી છે. તેને સમજવા માટે ઓક્સ અને ક્વાડ ઉપરાંત 5 દેશોની વચ્ચે પહેલેથી ચાલતા ગુપ્તચર સંગઠનને પણ સમજવું પડશે.

ચીનની સામે નવી રણનીતિનો ભાગ છે ઓક્સ
સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને યુનાઈટેડ કિંગડમની વચ્ચે પરમાણુ સબમરીન સોદાની સ્ટ્રેટેજિક આધાર પર આ સમજૂતીનું ઘણું મહત્વ છે. ઓસ્ટ્રેલિયા, અમેરિકા, કેનેડા, બ્રિટન અને ન્યૂઝીલેન્ડ વચ્ચે એક શક્તિશાળી ગુપ્તચર સંગઠન 'ફાઈવ આઈઝ' છે. ગત કેટલાક વર્ષોમાં ખતરાને જોતાં ફાઈવ આઈઝને ગાઈડ કરનારી સુરક્ષા અને ગુપ્તચર એજન્સીઓએ ચીન પર પોતાના વિચાર બદલી નાખ્યા, કદાચ શી જિનપિંગન જે પોલિસી છે તેને જોતા.
પાકિસ્તાને રોડુ નાંખ્યું, SAARC દેશોના વિદેશમંત્રીઓની બેઠક ટળી
ચીન તરફથી સુરક્ષા કારણો અને ચિંતાનું પહેલું મોટું ક્ષેત્ર જે ઊભર્યું તે 5જી હતું, કેમકે તે સીધી રીતે ગુપ્તચર અને સુરક્ષાને પ્રભાવિત કરતું હતું. ન્યૂઝીલેન્ડ થોડું આ મામલે અલગ રહ્યું, પરંતુ બાકી દેશોએ ચીનની હાઈ-ટેક વ્યાવસાયિક ગતિવિધિઓ, ખાસ કરીને હુવાવે પર વ્યાપક નજર રાખવાનુ શરૂ કરી દીધું, સૌથી પહેલા, એ હતું કે, હુવાવે પર નિર્ભરતા ઓછી કરવી. હાલમાં જ બ્રિટિશ સરકારે પણ દૂરસંચાર ઓપરેટરોને હુવાવે ઉપકરણોને તબક્કાવાર દૂર કરવા માટે કહ્યું છે. ઓસ્ટ્રેલિયાએ પણ બાદમાં હુવાવે અને ઝેડટીઈને 5જી નેટવર્કમાંથી પ્રતિબંધિત કરી દીધી.

ઓસ્ટ્રેલિયા હવે ખુલીને અમેરિકાની સાથે
અમેરિકા આ સમગ્ર મામલાનું સંચાલન સ્પષ્ટ રીતે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના સમયથી કરી રહ્યું છે. હવે નવા ગંઠબંધન ઓક્સમાં આ પાંચમાંથી ત્રણ દેશોની વચ્ચે ગઠબંધન બન્યું છે. કહેવાય છે કે, ઓસ્ટ્રેલિયાના પૂર્વ પીએમ ટોની એબોટે પોતાના તત્કાલિન જાપાની સમકક્ષ શિંજો આબેને આશ્વાસન આપ્યું હતું કે, સબમરીન્સ જાપાનમાં બનાવવામાં આવી શકે છે. જોકે, એબોટના ઉત્તરાધિકારી મેલ્કમ ટર્નબુલે સમગ્ર મામલાને ફરીથી સ્કેન કરવાનો નિર્ણય કર્યો. અમેરિકા અને ચીનની વચ્ચે ગત કેટલાક સમયથી ચાલી રહેલી ટક્કર વચ્ચે ઓસ્ટ્રેલિયાએ પોતાનો પક્ષ પસંદ કર્યો. ઓસ્ટ્રેલિયાએ ખૂલીને હવે અમેરિકાની સાથે જવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
પાકિસ્તાનની દખલગીરીથી તાલિબાની શાસકોમાં પડી તિરાડ, હક્કાની અને યાકૂબ આમને-સામને
છેલ્લા કેટલાક ઘટનાક્રમોએ સ્ટ્રેટેજિક તસવીર બદલી નાખી છે. ઓસ્ટ્રેલિયા પર ચીનનું વલણ આક્રમક થઈ ગયું, લગભગ ડરાવનારું. ચીને એક સાથે દારુથી કોલસા સુધી ઓસ્ટ્રેલિયાના ઉત્પાદનોની આયાત પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો. ચીનની સેનાએ યુએસ-ઓસ્ટ્રેલિયા નેવી અભ્યાસ પર નજર રાખવા માટે જહાજો મોકલવાનું શરૂ કરી દીધું. ઓસ્ટ્રેલિયાના સંરક્ષણ મંત્રી પીટર ડટને તાજેતરમાં જ કહ્યું હતું કે, આ વખતે ચીને નજર રાખવા 'જાસૂસ જહાજ' મોકલ્યું છે. તેની ચર્ચા પણ 5 દેશોની વચ્ચે થઈ. ઓક્સ ચીનની સામે એ 5 દેશોના પરસ્પર સહયોગના બેકગ્રાઉન્ડથી આવ્યું છે.

ચીનની સામે મોરચો તો પછી ઓક્સમાં ભારત કેમ નહીં?
ચીનની સાથે ભારતના સંબંધો બરાબર નથી અને ક્વોડમાં ભારત પણ છે, તો આ સંગઠનમાં તે કેમ નથી? જોવામાં આવે તો ભારત અમેરિકા પર સૈન્ય રૂપથી નિર્ભર નથી. રશિયાની સાથે તેના મજબૂત સંરક્ષણ સંબંધ છે, જેમાં પરમાણુ સબમરીન્સ પર લાંબા સમયથી ચાલતી ભાગીદારી સામેલ છે. તે સ્વદેશી ક્ષમતાઓને વિકસિત કરવા પણ કામ કરી રહ્યું છે. હા, અમેરિકાની પાસે સૌથી સારી એન-સબ ટેકનીક છે, પરંતુ તે સરળતાથી કોઈને આપતું નથી, જે ભારતના મામલામાં રશિયાની સાથે ભાગીદારીથી જટિલ છે. સાથે જ, ભારત એનપીટીનું સભ્ય નથી.

જોકે, એ કહેવા માટે પૂરતું છે કે આ સોદો એ સ્ટ્રેટેજિક તર્કનો પૂરક છે, જે ક્વાડનું માર્ગદર્શન કરે છે અને કોઈપણ રીતે તેને ઓછું નથી કરતું. ભારત, અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયાની ઈન્ડો-પેસિફિકમાં વધારે પરમાણુ સંચાલિત ઉપ-ક્ષેત્ર બનાવવાની યોજનાની સાથે, ચીનની વિરુદ્ધ નજર રાખવાની સાથે-સાથે ચીનના દુસાહસ સામે એક વિશ્વાસપાત્ર હથિયાર સાબિત થશે.