...તો આ કારણે રશિયાની વેક્સીન પર દુનિયાને છે શંકા

નવી દિલ્હી: રશિયાએ જાહેરાત કરી છે કે, બુધવારે કોરોના સામે બનેલી વેક્સીનને સત્તાવાર લોન્ચ કરશે. જો એવું થાય છે તો એ કોરોના મહામારી સામે બનેલી દુનિયાની પહેલી વેક્સીન હશે. પરંતુ, રશિયાના દાવા પર દુનિયાભરના તમામ જાણકારો સવાલ ઉઠાવી રહ્યા છે કે શું ખરેખર રશિયા આટલા ઓછા સમયમાં કોરોનાની વેક્સીન તૈયાર કરી શક્યું છે.

રશિયામાં હાલમાં કોરોનાના 8 લાખ કન્ફર્મ કેસ છે. તે દ્રષ્ટિએ રશિયા, અમેરિકા, બ્રાઝીલ અને ભારત પછી કોરોનાથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત ચોથો દેશ છે. અહીં ગમાલ્યા ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઉપરાંત વેક્ટર સ્ટેટ રિસર્ચ સેન્ટર ઓફ વાયરોલોજી એન્ડ બાયોટેકનોલોજી તેની વેક્સીન પર કામ કરી રહ્યા છે. આ જે વેક્સીન છે, તે ગમાલ્યાની છે, જે રજિસ્ટ્રેશનના 3થી 7 દિવસની અંદર નાગરિકો પર ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ધ હશે. પરંતુ, આ બધાની વચ્ચે જાણકારોને રશિયાના આ દાવામાં પાંચ ઝોલ નજર આવી રહ્યા છે.

પહેલા કહ્યું સપ્ટેમ્બર, હવે અચાનક ઓગસ્ટ
ઓગસ્ટની શરૂઆતમાં રશિયાના સ્વાસ્થ્ય મંત્રી મિખાઈલ મુરાશ્કોવએ મીડિયાને જણાવ્યું હતું કે, વેક્સીનની ક્લિનિકલ ટ્રાયલ પૂરી થઈ ગઈ છે. આશા છે કે, સપ્ટેમ્બરમાં વેક્સીનનું સીરિયલ પ્રોડક્શન શરૂ થઈ જશે. પરંતું, હવે અચાનક 12 ઓગસ્ટે લોન્ચ શંકા ઊભી કરે છે. કેમકે, વેક્સીન બનવામાં સામાન્ય રીતે વર્ષો કે દાયકાઓ લાગતા હોય છે. પરંતુ, દુનિયાભરમાં કોરોનાની ભયાનક મહામારીના કારણે તબીબી જગત ઉતાવળમાં છે, પરંતુ રશિયા આટલી જલદી લોન્ચ કરવાની સ્થિતિમાં આવી ગયું એ વાત ગળે ઉતરતી નથી.

ફેઝ 2 અને 3ના ડેટા નહીં
આ વેક્સીનની ક્લિનિકલ ટ્રાયલ પૂરી થયાનો દાવો કરનારી ઈન્સ્ટિટ્યૂટે હજુ સુધી બીજા અને ત્રીજા તબક્કાની ટ્રાયલના આંકડા જાહેર કર્યા નથી. આ બંને ફેઝ નક્કી કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા નિભાવે છે કે વેક્સીન કેટલી સુરક્ષિત અને સફળ છે. ડબલ્યુએચઓએ પણ કહ્યું કે, તેની પાસે રશિયાની વેક્સીનના માત્ર ફેઝ વનના આંકડા છે. ડબલ્યુએચઓએ રશિયાને આગ્રહ કર્યો છે કે તે બધા માપદંડોનું પાલન કરે.

એક મહિના પહેલા પૂરો થયો છે ફેઝ વન
ટ્રાયલસાઈટ નામની એક ન્યૂઝ વેબસાઈટનું કહેવું છે કે, ફેઝ વન પૂરો થયાને હજુ એક મહિનાથી વધુ સમય નથી થયો. આ હિસાબે ટ્રાયલ ફેઝ બીજો હોવો જોઈએ. એટલે શક્ય છે કે રશિયા ફેઝ ત્રણના ક્લિનિકલ ટ્રાયલ વિના જ તેને ઉતારવાનું છે.

ફેઝ ત્રણનું એટલે સૌથી વધુ મહત્વ છે, કેમકે તેમાં જ તપાસવામાં આવે છે કે મોટા પ્રમાણમાં મનુષ્યો પર ઉપયોગ માટે વેક્સીન કેટલી સુરક્ષિત છે. તમામ બીજી કંપનીઓ ત્રીજા ફેઝમાં ઓછામાં ઓછા 30 હજાર વોલન્ટિયર પર ટ્રાયલ કરી રહી છે. તે પૂરું થવામાં વર્ષો નહીં તો ઓછામાં ઓછા કેટલાક મહિનાનો સમય તો જોઈએ.

હકિકતમાં ટેસ્ટિંગ થઈ કે નહીં!
રશિયાની આટલી ઉતાવળ શંકા ઉપજાવી રહી છે. અમેરિકાની નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એલર્જી એન્ડ ઈન્ફેક્શિયસ ડિસીઝના ડાયરેક્ટર ડો. એન્થની ફોસીએ તો ત્યાં સુધી કહી દીધું કે, 'હું આશા રાખું છું કે ચીન અને રશિયાના વૈજ્ઞાનિક કોઈને વેક્સીન આપતા પહાલ હકીકતમાં તેનું ટેસ્ટિંગ કરશે.' જુલાઈમાં એવા અહેવાલો મળ્યા હતા કે, રશિયાના એલિટ ક્લાસના કેટલાક લોકોએ 'પોતાના જોખમ' પર એપ્રિલમાં આ વેક્સીનનો પોતાના પર પ્રયોગ કરાવ્યો હતો .

હથિયારોની જેમ જ ક્યાંક 'વેક્સીનની રેસ' તો નહીં
દુનિયા મહાશક્તિઓ વચ્ચે હથિયારોની દોડ જોઈ ચૂકી છે. કોરોના સામે વેક્સીન બનાવવામાં પણ આવું જ જોવા મળી શકે છે. કેટલાક જાણકારો તેને 'વેક્સીન રાષ્ટ્રવાદ'નું નામ પણ આપે છે. આ કંઈક એવું જ છે, જેમ અંતરિક્ષમાં માનવને મોકલવા અને ચંદ્ર પર મનુષ્યના પહેલા પગલાંને લઈને રશિયા અને અમેરિકા વચ્ચે હોડ લાગી હતી.

આ છે રશિયાનો જવાબઆ બધા સવાલોના જવાબમાં રશિયાના સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલયે મહામારી એક્સપર્ટ નિકોલઈ બ્રિકોએ કહ્યું છે કે, હકીકતમાં રશિયાએ આ વેક્સીન તદ્દન ઝીરોથી શરૂ નથી કરી. એટલે અમે આટલા ઓછા સમયમાં તેને લોન્ચ કરવાની સ્થિતિમાં આવી ગયા છીએ. ગમાલ્યા રિસર્ચ સેન્ટર આ પ્રકારની વેક્સીન બનાવવામાં એક્સપર્ટ છે.