એપશહેર

અમદાવાદની પોળમાં મહિલાઓનો વેશ ધરી ગરબે ઘૂમે છે પુરુષો, વર્ષો જૂની પરંપરા પાછળ જોડાયેલી છે વિશેષ માન્યતા

ગુજરાતમાં આજે પણ કેટલાક સ્થળોએ પરંપરાગત રીતે પુરુષો જ ગરબા રમે છે. તેઓ મહિલાઓનો વેશ ધારણ કરીને ગરબે ઘૂમે છે. અમદાવાદ અને વડોદરાની બે પોળોમાં માત્ર પુરુષો ગરબે ઘૂમે છે અને તેમને જોવા માટે લોકો એકઠા થાય છે. અમદાવાદમાં તો પુરુષો મહિલાઓનો સ્વાંગ રચીને ગરબે ઘૂમે છે. મહિલાઓ પણ તેેમને પોતાની ચણિયાચોળી પહેરવા આપે છે.

Authored byTushar Tere | Edited byશિવાની જોષી | TNN 25 Sep 2022, 3:24 pm

હાઈલાઈટ્સ:

  • સદુ માતાની પોળમાં આઠમના દિવસે આખા શહેરમાંથી બારોટ સમાજના લોકો એકઠા થાય છે.
  • દોઢસો વર્ષ પહેલા સદુ માતાએ આપેલા બલિદાનને યાદ કરીને બારોટ સમાજ ઝૂકાવેે છે શિશ.
  • સદુ માતા માનતા પૂરી કરતાં મહિલાઓનો વેશ રચી ગરબે ઘૂમે છે પુરુષો.
હાઈલાઈટ ટેક્સ્ટ
I am Gujarat men garba
મહિલાઓની જેમ તૈયાર થઈને ગરબે ઘૂમે છે પુરુષો (તસવીર સૌજન્ય- યોગેશ ચાવડા)
એક્ટર-રાઈટર શેક્સપિયરના જમાનામાં નાટકોમાં પુરુષો મહિલાઓનું પાત્ર ભજવતા હતા. ગુજરાતમાં આજે પણ કેટલાક સ્થળોએ પરંપરાગત રીતે પુરુષો જ ગરબા રમે છે. તેઓ મહિલાઓનો વેશ ધારણ કરીને ગરબે ઘૂમે છે. વડોદરાના કોટ વિસ્તારમાં આવેલી અંબા માતાની પોળમાં ફક્ત પુરુષો જ ગરબા રમે છે. આ પરંપરા વર્ષો જૂની છે. મહિલાઓ માટે જાહેરમાં નૃત્ય કરવું અસુરક્ષિત માનવામાં આવતું હતું એ જમાનાથી આ પરંપરા શરૂ થયેલી છે. હવે સેંકડો લોકો આ પરંપરાને જોવા માટે અહીં આવે છે. 70 વર્ષીય દિલીપ સોનીએ અમારા સહયોગી અખબાર ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાને જણાવ્યું, "અમે કોટ વિસ્તારમાં રહેતા હતા ત્યારથી એટલે કે મારા બાળપણથી હું આ ગરબા જોતો આવ્યો છું. અહીં ઢોલના તાલે માત્ર પુરુષો ગરબા રમે છે અને મહિલાઓ દૂર ઊભી રહીને જોવે છે. આ દ્રશ્ય જોવાનું હંમેશાથી કુતૂહલ રહ્યું છે." (તમામ તસવીરોનું સૌજન્ય- યોગેશ ચાવડા)
કોઈપણ પ્રકારની ચીરફાડ વિના માત્ર થૂંકથી થઈ શકશે ઓરલ કેન્સરનું નિદાન, નવી પદ્ધતિ સસ્તી અને સરળ


ચૂંદડી ઓઢીને ગરબે ઘૂમે છે પુરુષો


જૂના જમાનામાં જ્યારે મહિલાઓ ગરબામાં ભાગ નહોતી લઈ શકતી ત્યારે અહીંના પુરુષો સાડી પહેરતા અથવા દુપટ્ટા ઓઢીને મા અંબા મંદિરના ચોકમાં ગરબે ઘૂમતા હતા. માનવામાં આવે છે કે અંબા માતાનું આ મંદિર 2000 વર્ષ જૂનું છે. મહિલાઓ ઝરૂખામાં ઊભી રહીને ગાતી હતી. આજકાલ પુરુષો તેમના ગળા ફરતે ચુંદડી વિંટાળીને મા અંબાના મહિલા ભક્તોનો વેશ ધારણ કરે છે. પુરુષોની ભંજન મંડળી મોડી રાત સુધી ગરબા ગાય છે. દર વર્ષે આશરે 800 પુરુષો આ ગરબામાં જોડાય છે. "જુદા જુદા વિસ્તાર તેમજ શહેરોના લોકો પણ અહીં બાધા પૂરી કરવા માટે ગરબામાં જોડાય છે. ચોખ્ખા દિલથી જે ભક્તો પ્રાર્થના કરે છે તેમની ઈચ્છા મા અંબા ચોક્કસ પૂરી કરે છે", તેમ દિલીપ સોનીએ ઉમેર્યું.

Navratri 2022: નવરાત્રીના નવ દિવસ રાશિ અનુસાર માતાજીની પૂજા કરો, પરેશાનીઓ દૂર થશે, મનોકામના પૂર્ણ થશે

મહિલાઓ આપે છે ચણિયાચોળી


હવે વડોદરામાં તો પુરુષો મહિલાઓની જેમ તૈયાર થઈને ગરબે નથી ઘૂમતા પણ અમદાવાદમાં હજી પણ આ પરંપરા જળવાઈ રહી છે. એટલું જ નહીં મહિલાઓ પોતાની નવી ચણિયાચોળી આપે છે. જેથી તેઓ એ દિવ્ય શક્તિને શ્રદ્ધાંજલિ આપી શકે જેમણે 150 વર્ષ પહેલા પોતાનું બલિદાન આપ્યું હતું. સદુ માતાની પોળમાં આઠમના દિવસે આખા શહેરમાંથી બારોટ સમાજના સેંકડો લોકો એકઠા થાય છે અને સદુ માતા સમક્ષ શિશ ઝૂકાવે છે. પોતાના વંશને બચાવવા માટે પુરુષો મહિલાઓ તરીકે તૈયાર થઈને ગરબી લે છે.

શું છે લોકવાયકા?


લોકવાયકા પ્રમાણે, 1872ની આસપાસ એક ઉચ્ચ વર્ગના પુરુષે અમદાવાદમાં યુવાન મા સદુબેનની સુંદરતા વિશે સાંભળ્યું હતું. તેમને આ માહિતી ઉત્તમચંદ ચાડિયા નામના વેપારી પાસેથી મળી હોવાનું કહેવાય છે. તેમણે સદુબેનને પોતાની ઉપપત્ની બનાવવાનો વિચાર કર્યો હતો. ઉત્તમ નામની પોળ આજે પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. સદુ માતાની પોળમાં રહેતા 52 વર્ષીય નિલેશ બારોટે કહ્યું, "તે ઉચ્ચ વર્ગનો પુરુષે સદુબેનને લેવા માણસ મોકલ્યો હતો પરંતુ તેમણે જવાનો ઈનકાર કર્યો હતો. જેથી રોષે ભરાયેલા તે પુરુષે પોતાના સુરક્ષાકર્મીઓની મદદથી પોળ પર હુમલો કર્યો અને બારોટ સમાજના પુરુષોની કતલ શરૂ કરી. લોકો કહે છે કે, દેવી સતીએ સદુબેનના શરીરમાં પ્રવેશ કર્યો હતો અને આ નરસંહાર રોકવા માટે તેમણે પોતાની બે મહિનાની દીકરીને બલિ રૂપે હત્યારાઓ તરફ ફેંકી હતી. જ્યારે આ બાળકી જમીન પર પડી ત્યારે ફૂલોના ઢગમાં ફેરવાઈ ગઈ હતી."

અષ્ટમીના દિવસે મહિલાઓની જેમ તૈયાર થાય છે પુરુષો


જ્યારે આની કોઈ અસર ના થઈ ત્યારે સદુબેને પોતાના પતિ હરિસિંહભાઈને પોતાનું માથું ધડથી અલગ કરી દેવાનું કહ્યું હતું. "સદુમાતાના આ બલિદાનથી બારોટ સમાજ બચી ગયો. સદુમાતાએ મૃત્યુ પહેલા કહ્યું હતું કે, બારોટ સમાજના જે પરિવારના પુરુષો અષ્ટમીના દિવસે મહિલાઓની જેમ તૈયાર થશે તેમની આગામી પેઢી આબાદ થશે", તેમ નિલેશભાઈએ ઉમેર્યું. એવું માનવામાં આવે છે કે ઉત્તમ ચાડિયાની આ મૂર્ખતા બદલ પથ્થરના મારથી મૃત્યુ થયું હતું.

ભવાઈ પણ કરતા હતા


વીતેલા સમયમાં આઠ દિવસની ગરબીના અંતે બારોટ સમાજના લોકો સદુ માતા માટે ભવાઈ કરતા હતા. "જોકે, દશકા વિતતા ગયા તેમ કેટલાય બારોટ પરિવારો સદુ માતાની પોળ છોડીને બીજે રહેવા જતા રહ્યા તો કેટલાક ગુજરાતના વિવિધ જિલ્લાઓમાં જઈને વસ્યા. અમે હવે ભવાઈ કરવાનું બંધ કરી દીધું છે. હવે પોળમાં ખૂબ ઓછી સંખ્યામાં બારોટ સમાજના પરિવારો રહે છે. આજે પણ અન્ય સમાજના લોકો પણ સદુ માતાની માનતા માને છે અને તે પૂરી થતાં મહિલાઓનો વેશ ધરીને ગરબીમાં ભાગ લે છે", તેમ નિલેશભાઈએ વધુમાં જણાવ્યું. સમાજના અન્ય સભ્ય પ્રકાશ બારોટે કહ્યું, "હવે માત્ર પાંચ કે છ પરિવારો પોળમાં રહે છે. કેટલાાક દિવાળી પહેલા પોતાના પૈતૃક ઘરે જાય છે અને ચોપડા તેમજ પરિવારના ઈતિહાસને અપડેટ કરે છે."
લેખક વિશે
Tushar Tere
Tushar Tere is an assistant editor. He writes on a range of subjects including crime, politics, sports, court, art, culture and heritage.... વધુ વાંચો

Read Next Story

Gujarati News - I am Gujarat: ગુજરાત, દેશ, વિદેશ, શિક્ષણ, બિઝનેસ, મૂવી, જ્યોતિષ, ધર્મ, સ્પોર્ટ્સના લેટેસ્ટ સમાચાર ઉપરાંત વાયરલ ન્યૂઝ મેળવવા માટે ડાઉનલોડ કરો IamGujaratની એપ
તમામ તાજી ખબરો માટે I am Gujarat ફેસબૂકપેજને લાઈક કરો