એપશહેર

શું અમેરિકામાં રહેતા ભારતીયો લોકસભા ચૂંટણીમાં વોટ કરી શકે? રિમોટ વોટિંગ વિશે જાણો

Indian america vote rules: વિદેશમાં રહેતા 18 વર્ષથી ઉપરનાં તમામ ભારતીયો ભારતમાં આયોજિત ચૂંટણીમાં વોટ આપી શકે છે. પણ એમાં પણ કેટલાક નિયમો લાગૂ પડતા હોય છે. જો આનું પાલન કરાતું હોય તો તેઓ આના કાબિલ બને છે. ઉલ્લેખનીય છે કે રિમોટ વોટિંગનો મુદ્દો પણ સામે આવ્યો હતો જેને જોવા જઈએ તો લોકો માગ કરી રહ્યા છે કે તેમને વિદેશથી જ ભારતમાં વોટ આપી શકે એવી વ્યવસ્થા થઈ શકે.

Edited byપાર્થ વ્યાસ | I am Gujarat 21 Mar 2024, 11:56 am
Indian america vote rules: ભારતમાં લોકસભા ચૂંટણીને ગણતરીનાં દિવસો બાકી છે તેવામાં એક સવાલ મનમાં એ જ ઊઠે છે કે અમેરિકા સહિત બીજા દેશોમાં રહેતા ભારતીય નાગરિકો વોટ કરી શકશે કે નહીં? ભારતમાં આયોજિત ચૂંટણીમાં બીજા દેશોમાં રહેતા ભારતીયોને વોટિંગમાં ભાગ લેવાનો અધિકાર ત્યાં સુધી રહે છે જ્યાં સુધી તેમણે ભારતની નાગરિકતા ન છોડી દીધી હોય. 2010 સુધી બીજા દેશોમાં રહેતા ભારતીય નાગરિકોને ભારતમાં વોટિંગનો અધિકાર નહોતો. અત્યારે તેમને વોટિંગનો અધિકાર તો છે પરંતુ એક શરત પણ છે અને તે એવી છે કે વોટિંગ કરવા માટે તેમને પોલિંગ બૂથે જ જવું જોઈએ.
I am Gujarat file pic
ફાઈલ ફોટો


NRI લાંબા સમયથી રિમોટ વોટિંગ માટેની માગ કરી રહ્યા છે, એટલે કે તેઓ ત્યાંથી જ ભારતમાં આયોજિત ચૂંટણીમાં વોટ કરી શકે એવી માગ કરાઈ રહી છે. આ અંગે સુપ્રિમ કોર્ટમાં પણ ઘણી અરજીઓ કરવામાં આવી છે. ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે ટૂંક સમયમાં તેઓ આ અંગે યોગ્ય વ્યવસ્થા પણ કરશે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ પ્રમાણે 2010થી પહેલા વિદેશમાં રહેતા ભારતીયોને વોટિંગનો અધિકાર નહોતો. ત્યારે એવો નિયમ હતો કે જો કોઈ ભારતીય 6 મહિનાથી વધુ વિદેશમાં રહેતો હોય તો એનું નામ વોટર લિસ્ટથી હટાવી દેવામાં આવશે.

જોકે ત્યારપછી 2010માં રિપ્રેઝેન્ટેશન ઓફ પિપલ્સ એક્ટમાં સંશોધન કરાયું હતું. ત્યારપછી NRIsને પણ વોટિંગનો અધિકાર મળી ગયો હતો. આ વોટિંગની પરમિશન તો મળી પરંતુ આમાં એક અન્ય વસ્તુ પણ સામેલ હતી. આરપી એક્ટની કલમ 20A પ્રમાણે વોટ કરવા માટે પોલિંગ સ્ટેશન આવવું પડશે. એટલે કે NRIs વોટિંગ તો કરી શકે છે પરંતુ પોલિંગ બૂથમાં જઈને. આ કારણથી મોટાભાગનાં NRIs વોટ આપવાથી ચૂકી ગયા હતા.

વોટર લિસ્ટમાં આવી રીતે નામ એડ કરાવો
સ્ટડી, જોબ અથવા અન્ય કોઈ કારણથી વિદેશમાં રહેતા ભારતીય નાગરિકો વોટર લિસ્ટમાં પોતાનું નામ દાખલ કરી શકે છે. 18 વર્ષથી ઉપરનાં કોઈપણ NRI ફોર્મ 6A ભરીને એવું કરી શકે છે. આ ફોર્મને ચૂંટણી પંચની વેબસાઈટથી ડાઉનલોડ કરાઈ શકાય છે. જ્યાં ભારતમાં તેનું નિવાસસ્થાન હોય ત્યાં. તેવામાં ઉદાહરણ તરીકે જો કોઈ NRI ગુજરાતના અમદાવાદમાં રહેતા હોય તો ત્યાં જે વિસ્તારમાં ઘર હોય એનું સ્થળ લાગે છે. અહીંના જ વોટર લિસ્ટમાં આમનું નામ દાખલ થશે.

ફોર્મ 6A ભર્યા પછી આને સંબંધિત ઈલેક્ટોરલ રજિસ્ટ્રેશન ઓફિસરને પોસ્ટ મારફતે મોકલી શકાય છે. આને ચૂંટણી પંચની વેબસાઈટથી ઓનલાઈન પણ જમા કરાવી શકાય છે. વેબસાઈટ પરથી જ તમામ રજિસ્ટ્રેશન ઓફિસરનું નામ અને નંબર પણ મળી જશે. વોટર લિસ્ટમાં નામ આવ્યા પછી NRIsને પણ વોટિંગ કરવાનો અધિકાર મળી જાય છે. આ લોકો વોટિંગનાં દિવસે પોલિંગ બૂથ પર જઈને વોટ આપી શકે છે. તેમને આ સમયે પોતાનો પાસપોર્ટ લઈ જવો પણ જરૂરી રહેશે.

ઓનલાઈન વોટિંગ ન કરી શકાય?
વિદેશમાં રહેતા ભારતીય નાગરિકો માટે ઓનલાઈન વોટિંગની સુવિધા હજુ સુધી તો નથી થઈ પરંતુ રિમોટ વોટિંગની અરજીઓ ઘણી પહોંચી છે. અત્યારે માત્ર ચૂંટણી ડ્યૂટીમાં લાગેલા કર્મચારીઓ, સેનાનાં જવાન અથવા વિદેશમાં કામ કરતા સરકારી અધિકારીઓ ઈલેક્ટ્રોનિકલી અથવા પોસ્ટના દ્વારા વોટ આપી શકે છે. તેમને સર્વિસ વોટર્સ કહેવાય છે.

સર્વિસ વોટર્સ ઈલેક્ટ્રોનિકલી ટ્રાન્સમિટેડ પોસ્ટલ બેલેટ સિસ્ટમ એટલે ETPBS દ્વારા વોટિંગ કરી શકે છે. આના દ્વારા સર્વિસ વોટરને પહેલા પોસ્ટલ બેલેટ પણ મોકલવામાં આવે છે. ત્યારપછી સર્વિસ વોટર આને ડાઉનલોડ કરી પોતાનો વોટ આપી શકે છે. ત્યારપછી આને ઈમેલ દ્વારા અથવા પોસ્ટ દ્વારા રિટર્નિંગ ઓફિસરને મોકલી દેવામાં આવે છે.

આંકડાઓ પ્રમાણે 2019ની ચૂંટણીમાં 18 લાખથી વધુ પોસ્ટલ બેલેટ મોકલાયા હતા, જેમાંથી 10.84 લાખ લોકોએ તેને ભરીને મોકલ્યા હતા. એટલે ETBPS દ્વારા 60 ટકાથી વધુ વોટ પડતા હતા. ચૂંટણી પંચ અને સરકાર NRIs માટે પણ આવી જ સુવિધા શરૂ કરવા પર કામ કરી રહી છે. જોકે અત્યારસુધી આ શરૂ નથી થયું. 3 વર્ષ પહેલા ચૂંટણી પંચે સરકાર સામે આ અંગે પ્રસ્તાવ રાખ્યો હતો. કેન્દ્ર દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટમાં જણાવાયું હતું વિદેશોમાં વસવાટ કરી રહેલા નોટટૂરિસ્ટ ભારતીયો માટે રિમોટ વોટિંગ શરૂ કરવા પર વિચાર કરાઈ રહ્યો છે.

વિદેશ મંત્રાલય પ્રમાણે દુનિયાભરમાં 1 કરોડ 36 લાખ ભારતીયો રહે છે. સૌથી વધુ 34.19 લાખ UAEમાં વસવાટ કરે છે, અમેરિકામાં 12.80 લાખ ભારતીયો છે જ્યારે ચૂંટણી પંચ અનુસાર લગભગ સવા લાખ ભારતીયો રજિસ્ટર્ડ છે. લોકસભા ચૂંટણીની વાત કરીએ તો પહેલા ચરણની અધિસૂચના બુધવારે જાહેર થઈ ગઈ હતી. જેમાં 17 રાજ્યો અને 4 કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશોની 102 સીટો પર 19 એપ્રિલે વોટિંગ થશે. ત્યારપછી 26 એપ્રિલ, 7 મે, 13 મે, 20 મે, 25 મે અને 1 જૂને વોટિંગ કરી શકાશે. જ્યારે 4 જૂને પરિણામ જાહેર થશે.
લેખક વિશે
પાર્થ વ્યાસ
પાર્થ વ્યાસ છેલ્લા 3 વર્ષ કરતા વધુ સમયથી પત્રકારત્વ જગતમાં કાર્યરત છે. તેમણે પોતાના કરિયરની શરૂઆત ડેસ્ક સબ એડિટરથી કરી છે. તેઓ ત્યારબાદ સ્પોર્ટ્સ રિપોર્ટર અને સ્પોર્ટ્સ ન્યૂઝ ડેસ્ક પણ સંભાળી ચૂક્યા છે. તેમણે IPL 2021,2022, ભારતની વેસ્ટઈન્ડિઝ સિરીઝ ગ્રાઉન્ડ લેવલે કવર કરી છે. ત્યારપછી પોલિટિકલ ન્યૂઝ પ્રોડ્યૂસર તરીકે પણ તેઓ ફરજ બજાવી ચૂક્યા છે. પાર્થ વ્યાસે ગુજરાત યુનિવર્સિટીથી માસ્ટર ઓફ માસ કોમ્યુનિકેશન અને જર્નલિઝમ કર્યું છે. આ દરમિયાન રેડિયો, વેબસાઈટ, NGOમાં તેમણે ઈન્ટર્નશિપ કરી છે. તેઓ દિવ્યભાસ્કર વેબસાઈટ, ઈન્ડિયા ટૂડે ગ્રુપની ગુજરાત તક વેબસાઈટમાં કામ કરી ચૂક્યા છે.... વધુ વાંચો

Read Next Story